Sayedra Terapi > Blog > Üçgen Aşk Kuramı

İnsanla bağı olan hiçbir şey gizemli değildir Amerikalı yazar Susan Sontag’ a göre; aşk dışında. Aşk tehlikenin ağılı kucağına başımızı koyup bir düşlemin öznesi olmaktır. Emekle, bir anne edasıyla yetiştirdiğimiz güçlü benlik sunumlarımızın ve duygularımızın elini bırakıp bilinmeyene, tanımlanamayana, kuytu bir ormanın derinliklerine doğru koşmasına izin vermektir. Belki de sözlüklerde kendine karşılık bulmasının, onlarca kuramın uğraşı olmasının sebebi burada gizlidir: Belirsizliğin şiddetini azaltmak. Ne ile yüz yüze kaldığımızı bilirsek nasıl savaşacağımızı da kestirebiliriz.

Robert J. Sternberg’ in Üçgen Aşk Kuramı da tek bir tanımdan ziyade üç temel unsurun kombinasyonlarıyla aşkın birçok çeşidini sunar bizlere. 

Üçgenin köşelerinde karşılıklı anlayışı, duygusal desteği ve sıcak bir ilişkide gösterilen değeri içeren yakınlık; fiziksel çekicilik, romantizm ve cinsel arzuların ifadesi tutku; planlamaları, sorumlulukları ve sevdiğine dair kesinliğe ulaştıktan sonraki aşka adanmayı içeren bağlılık bulunur.

Yalnızca yakınlığın hâkim olduğu ilişkilerde kişiler birbirlerine karşı samimi davranmakla birlikte uzun süreli bağlılık ya da kişileri baştan çıkaran tutku bulunmamaktadır ancak sevgi kavramı Sternberg’e göre bu tarz ilişkilerde var olmaktadır. Tutkunun tek başına hüküm sürdüğü ilişkilerin partnerleri ilk görüşte âşık olduklarından sıklıkla bahsederler. “Çılgınca aşk” olarak nitelenen bu ilişki türünde kişi için aşk nesnesi sürekli uyarıcı konumundadır. Sosyal Psikolog Elaine Hatfield bu durumu “diğeriyle bir olmak için duyulan derin özlem hali” olarak tanımlar. Yakınlık ve tutkunun barınmadığı sadece bağlanma ile oluşmuş aşklar ise “boş aşk” olarak nitelendirilir.

Romantik aşkta (yakınlık ve tutku); partnerlerin birbirine duyduğu ilgi ve beğenme söz konusudur. Geleceğe dair birliktelik ufukta pek görülmemektedir. Arkadaşça aşk (yakınlık ve bağlılık); uzun süren bir arkadaşlık ilişkisine benzer ve tutkunun derin bir bağlılığa dönüşmesiyle birçok romantik ilişkinin evirildiği konumdadır. Aptalca aşk (tutku ve bağlılık); kısa sürede tanışıp evlenmek ya da sevgili olmakla sonuçlanan ilişkilerdir. Bu aşk türünde tutku genellikle ilişkinin temeline iliştirildiği için azalması durumunda hayal kırıklığı kaçınılmazdır. 

Şeyleri mükemmel kılanların ne olduğuna dair düşünceler nesnellikten oldukça uzak ve tartışmalıdır. Ancak Sternberg’e göre tutku, yakınlık ve bağlanma üçlüsünün bir arada bulunması mükemmel aşkın kapısını aralar. 

Ve yolu hiçbir romantik manzaraya çıkmayan, yukarıdaki üç temel unsurun da bulunmadığı nedensel etkileşimlerle zorunlu olarak kurulan son bir ilişki türü kalır geriye: Aşksızlık.